Co dalej z programem "Czyste Powietrze"? Prezydent Krakowa apeluje

– Mimo tego, że w Krakowie udało się zlikwidować tak zwaną niską emisję, to dalej potrzebne są działania w zakresie wymiany bezklasowych pieców w całym województwie i dotacje na termomodernizację budynków – uważa Aleksander Miszalski. Prezydent Krakowa wysłał pismo do ministerstwa, w którym apeluje, aby w prace nad modernizacją programu „Czyste Powietrze” włączyć samorządy.

Wstrzymano nabór wniosków w programie „Czyste Powietrze”

Przypomnijmy, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) pod koniec listopada poinformował, że w związku z modernizacją programu, wstrzymany nabór nowych wniosków w programie „Czyste Powietrze”. Od 28 listopada wstrzymano nabór nowych wniosków, jednak wszystkie wnioski złożone przed tym terminem zostaną rozpatrzone zgodnie z regulaminem.

Apel Aleksandra Miszalskiego

Prezydent Krakowa chce włączenia samorządów w proces naprawy programu "Czyste Powietrze". Poinformował, ze wysłał w tej sprawie pismo do Ministerstwa Klimatu. "Kraków zrobił dużo w walce o czyste powietrze, ale wciąż wiele do zrobienia przed nami. Wysłałem pismo Ministerstwa Klimatu i Środowiska oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w sprawie przyszłego, docelowego kształtu programu „Czyste Powietrze” i włączenia w ten proces samorządów" - napisał Miszalski.

Kraków zrobił dużo w walce o czyste powietrze, ale wciąż wiele do zrobienia przed nami. Wysłałem pismo Ministerstwa...
Opublikowany przez Aleksandra Miszalskiego Poniedziałek, 20 stycznia 2025

Jakość powietrza w Krakowie nadal jest zła. 20 i 21 stycznia średnie stężenie PM10 wyniosło aż 120 µg/m3, a w okolicach Alei Krasińskiego aż 180 µg/m3. Taki smog jest szczególnie groźny dla osób starszych, kobiet w ciąży oraz małych dzieci, dlatego w stolicy województwa i w powiecie krakowskim ogłoszono II stopień zagrożenia zanieczyszczeniem powietrza.

Zobacz też:

Potrzebna wspólna strategia

Sytuację skomentował w swoim wpisie prezydent Krakowa Aleksander Miszalski. "Mimo tego, że w Krakowie udało się zlikwidować tak zwaną niską emisję, to dalej potrzebne są działania w zakresie wymiany bezklasowych pieców w całym województwie i dotacje na termomodernizację budynków. Szeroka współpraca w zakresie działań na rzecz poprawy jakości powietrza jest szczególnie istotna dla naszego miasta, ponieważ obecnie jedną z głównych przyczyn smogu w Krakowie jest właśnie emisja napływowa. Chcielibyśmy wspólnie z gminami ościennymi ustalić strategie działania w celu szybszej wymiany nieekologicznych palenisk" - zapowiedział.

Miszalski poinformował też o działaniach, jakie planuje podjąć Kraków, aby poprawić jakość powietrza w mieście. To przede wszystkim wsparcie finansowe termomodernizacji domów jednorodzinnych i bloków. "Co zrobi Kraków w 2025 roku? Ponownie uruchomimy program termomodernizacyjny dla budynków jednorodzinnych oraz wdrożymy analogiczny program dla domów wielorodzinnych. Na bazie współpracy z Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska będziemy realizować program „Ciepłe Mieszkanie”. Mamy również w budżecie miasta na ten rok 5 mln zł na program rozwoju odnawialnych źródeł energii. Równoległe prowadzone są kontrole i interwencje Straży Miejskiej w zakresie przestrzegania uchwały antysmogowej. Dzięki takim działaniom, a także ogromnemu zaangażowaniu mieszkańców w proces wymiany pieców, w Krakowie oddychamy coraz lepszym powietrzem. Zrobimy wszystko, by dni takie jak dziś, z zanieczyszczonym powietrzem stały się jedynie smutnym wspomnieniem" - podsumował.

Kontrowersje wokół SCT

Jedną z metod ograniczenia emisji zanieczyszczeń w Krakowie jest wprowadzenie w mieście Strefy Czystego Transportu. Uchwała ma wejść w życie już 1 lipca 2025 roku, ale miasto chce zmienić obowiązujące obecnie przepisy, aby wprowadzić pięcioletni czas dostosowania się do nowych norm dla mieszkańców Krakowa, natomiast systemem kar i opłat objąć wjeżdżających do miasta właścicieli starych aut spoza stolicy Małopolski. Wprowadzenie uchwały budzi liczne kontrowersje. Na spotkaniu konsultacyjnym w sprawie zmian w SCT doszło do burzliwego protestu, podczas którego uczestnicy krzyczeli, że nie chcą żadnej strefy.

Zobacz też:

Rezolucje w sprawie SCT do władz Krakowa wystosowali tez samorządowcy z Wieliczki. "Podkreślić należy, iż nowa wersja SCT znacznie zaostrza wymogi emisyjne względem obowiązującej uchwały o wprowadzeniu SCT w Krakowie. Auta z silnikiem „Diesla” z normą Euro 5, które miały być dopuszczone bezterminowo, w nowej wersji są wykluczone od 1 lipca 2025. To nieuczciwe wobec osób, które wymieniły pojazd, chcąc dostosować się do obowiązującego prawa. Ustanowienie na obszarze niemal całego Krakowa zakazu aut z silnikiem „Diesla” nawet z normą emisji Euro 6, jest nie do przyjęcia dla wielu mieszkańców Małopolski, dla których Kraków jest siedzibą wojewódzkich placówek i instytucji, ale również miejscem pracy" - czytamy w jednym z dokumentów.

Konieczna modernizacja Programu „Czyste Powietrze”

Jak informuje Ministerstwo Klimatu i Środowiska, program "Czyste Powietrze" po sześciu latach funkcjonowania musi przejść gruntowną modernizację. Jej celem jest ochrona beneficjentów przed nadużyciami, poprawa jakości powietrza i obniżenie kosztów ogrzewania. Nowa odsłona programu ma ruszyć wiosną 2025 r., z uproszczonymi zasadami oraz nowymi źródłami finansowania.

Program czekają duże zmiany. Ministerstwo planuje wprowadzenie operatorów. Dzięki temu gminy będą wspierać beneficjentów na każdym etapie inwestycji, od planowania po rozliczenie. Powstanie też lista rekomendowanych wykonawców . Stworzenie bazy sprawdzonych firm ograniczy ryzyko nadużyć i poprawi jakość usług. Ministerstwo zapowiada też uproszczenie procedur – skrócenie czasu rozpatrywania wniosków oraz przyspieszenie wypłaty dotacji.

Robert Gajda, zastępca prezesa NFOŚiGW, podkreśla potrzebę wyeliminowania nieuczciwych praktyk, takich jak zawyżanie kosztów usług, wymuszanie pełnomocnictw czy nieuzasadnione dofinansowania na kilka nieruchomości. Zwraca uwagę, że kontrole ujawniły wiele przypadków, w których beneficjenci musieli zwracać dotacje z odsetkami.

Ważną informacją jest zwiększenie środków na modernizację ogrzewania i ocieplanie budynków. Rząd odblokował środki z Krajowego Planu Odbudowy (13,9 mld zł) i Funduszu FEnIKS (7,6 mld zł). Planowane jest także pozyskanie 10 mld zł z Funduszu Modernizacyjnego, co zapewni stabilność finansowania programu w długiej perspektywie czasowej.

Łukasz Smółka apel o przywrócenie programu

O natychmiastowe wznowienie pełnego funkcjonowania programu „Czyste Powietrze” zaapelował Marszałek Województwa Małopolskiego, Łukasz Smółka. Smółka podkreślił, że program ten stanowi fundament walki o czyste powietrze w Małopolsce (gdzie obowiązuje uchwała antysmogowa, zobowiązująca mieszkańców do wymiany starych pieców) oraz jest kluczowy dla realizacji uchwał antysmogowych.

„Zwracam się z apelem o natychmiastowe przywrócenie działania Programu Czyste Powietrze oraz pilne wznowienie naboru wniosków. Decyzja ta jest niezbędna, aby kontynuować proces poprawy jakości powietrza, wzmacniać zaufanie społeczne oraz wspierać realizację uchwał antysmogowych na poziomie wojewódzkim i lokalnym” – napisał Marszałek w piśmie do przedstawicieli polskiego rządu, w tym Premiera, Ministra Klimatu i Środowiska oraz Prezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Marszałek zaznaczył, że samorząd Małopolski włożył ogromny wysiłek w realizację programu poprzez organizację szkoleń, kampanii edukacyjnych i pilotażowych projektów dla najuboższych mieszkańców. Dzięki tym działaniom wzrosła świadomość ekologiczna w regionie, a liczba wniosków o dofinansowanie znacząco się zwiększyła.

Kiedy nowa wersja programu „Czyste Powietrze”?

Program „Czyste Powietrze” jest jednym z kluczowych elementów polityki ekologicznej w Polsce. Planowane reformy mają na celu zwiększenie jego efektywności, ochronę beneficjentów przed nadużyciami i zapewnienie lepszej jakości powietrza. Mimo tymczasowego wstrzymania naboru nowych wniosków, NFOŚiGW kontynuuje intensywną realizację złożonych projektów, a nowa odsłona programu ruszy już wiosną 2025 r.

fot. Mateusz Łysik