Parada Smoków i festiwal Materia Prima znikną z Teatru Groteska? "Mieszkańcy otrzymają bogatą i pełną ofertę kulturalną"

Od lat przyciągają do Krakowa setki tysięcy widzów, teraz może się to skończyć. Czy Wielka Parada Smoków i międzynarodowy festiwal Materia Prima znikną z Teatru Groteska? Takie informacje pojawiają w lokalnych mediach już w pierwszym miesiącu urzędowania nowego dyrektora placówki. Czy obrazki tłumów zgromadzonych na wydarzeniach Groteski przejdą do historii?

Setki tysięcy widzów, ogrom zdjęć, niezwykle przeżycia oraz emocje i... na tym koniec? Mowa oczywiście o Wielkiej Paradzie Smoków wraz z wydarzeniem na Wiśle oraz festiwalu Materia Prima, które od lat były klejnotem w koronie Teatru Groteska. Jeśli wierzyć informacjom medialnym, teraz może się to zmienić już w pierwszym miesiącu urzędowania nowego dyrektora placówki. Czy rzeczywiście wydarzenia znikną z kulturowej mapy polski oraz kto jest odpowiedzialny za decyzje w tej sprawie?

Skandal z mobbingiem w roli głównej

Aby dobrze zrozumieć to, co dzieje się obecnie w Teatrze Groteska, trzeba cofnąć się do września 2022 roku. To właśnie wtedy, światło dzienne ujrzały szokujące fakty, dotyczące mobbingu w krakowskiej placówce. Jako pierwsza o sprawie poinformowała Gazeta Wyborcza, która ujawniła informacje, o tym, jak mieli być traktowani pracownicy placówki przez jej dyrektora. "Zgodnie mówiło m.in. o atmosferze zarządzania strachem, poniżaniu i ośmieszaniu przez dyrekcję, o niespodziewanych zwolnieniach za drobne potknięcia, nierzadko podpisywanych przez dyrektora w furii. Przypisywali mu działania mobbingowe, wspominali o wieloletniej pracy na tzw. umowach śmieciowych. W ciągu ostatnich 15 lat jedna osoba poszła z Weltschkiem do sądu pracy za bezprawne zwolnienie – i sprawę wygrała. Kolejnych 20 wytyczyło teatrowi sprawy o zapłatę" – czytamy w reportażu Agnieszki Pitoń z Gazety Wyborczej.

Sprawa wywołała ogromne emocje w Krakowie. W obronie pracowników stanęła m.in. posłanka partii Razem, Daria Gosek-Popiołek, która mocno zaangażowała się z pomoc pracownikom teatru. – Gdy (...) zwrócili się do mnie aktorzy z Groteski byłam zszokowana sposobem zarządzania teatrem i zespołem przez dyrektora Weltschka. Zastępowanie umów o pracę umowami śmieciowymi, praca na próbach w miesiącach wakacyjnych bez umów, krzyki, obrażanie pracowników. Wielokrotnie interweniowałam w magistracie, gdzie przyznawano, że wiedzą o metodach pracy dyrektora, ale nie podejmowano dotąd żadnych działań. – czytamy na Facebooku polityczki.

Zmiana dyrektora nie przebiegła bezkonfliktowo

Burza medialna zaowocowała przeprowadzeniem w Grotesce kontroli, która potwierdziła nieprawidłowości. Niedługo potem ogłoszony został konkurs na stanowisko dyrektora placówki. Był to pierwszy taki konkurs w historii teatru. Wcześniej Weltschek otrzymywał nominacje z rąk prezydenta Jacka Majchrowskiego. Wynika to z faktu, że teatr jest palcówką miejską, która jest finansowana z budżetu Krakowa. Finalnie konkurs wygrał Karol Suszczyński, który 1 września objął stery Teatru Groteska.

Sama zmiana dyrektora nie przebiegła jednak gładko. Adolf Weltschek na odchodne zdecydował się bowiem na posunięcie, które dla wielu było postrzegane jako zemsta. Ówczesny dyrektor zaczął podpisywać umowy z nowymi aktorami, a nie tymi, których umowy kończyły się 31 sierpnia. Nie byłoby w tym nic zaskakującego (wszak dyrektor ma prawo decydować o tym, z kim chce współpracować, a z kim nie), gdyby nie fakt, że umowy nie zostały przedłużone z pracownikami, zrzeszonymi w związku zawodowym, który domagał się zmiany na fotelu dyrektora teatru. Dodatkowo decyzja nie została skonsultowana z Karolem Suszyńskim, który na dniach miał objąć funkcje dyrektora placówki.

Koniec wielkich wydarzeń Groteski?

W tym miejscu warto zaznaczyć, że Adolf Weltschek ma na swoim koncie wiele ikonicznych przedsięwzięć. Na stanowisku dyrektora Teatru Groteska zasiadał od 1998 roku. To właśnie za jego urzędowania powstała Wielka Parada Smoków, która na stałe zapisała się na kulturowej mapie Krakowa. – Można powiedzieć, że parada wrosła w tkankę kulturową miasta. Najlepszy dowód to fakt, że według naszych szacunków przez te 24 lata uczestniczyło w paradzie (zarówno w widowisku wieczornym, jak i dziennym) niemal półtora miliona osób. Myślę, że to bardzo dobry wynik – mówił w czerwcu 2023 roku w rozmowie z Głos24, Adolf Weltschek.

Nocne wydarzenie na Wiśle co roku przyciągało na krakowskie bulwary setki tysięcy ludzi, niezależnie od wieku czy płci. Pomimo corocznych problemów z funkcjonowaniem komunikacji miejskiej w tym czasie, mieszkańcy bardzo zachwalali idee wydarzenia.

Drugim wydarzeniem, które regularnie wypełniało po brzegi miejsca na widowni teatru, był Międzynarodowy Festiwal Formy Materia Prima, w ramach którego do Krakowa przejeżdżali najlepsi z najlepszych. – Festiwal Materia Prima właściwie może stanowić fantastyczne doświadczenie dla każdej publiczności, niezależnie od narodowości, wyznania czy koloru skóry. To jest uniwersalny język teatru. W Polsce, gdzie przede wszystkim funkcjonuje teatr publicystycznie, właśnie teatr formy jest jednym z ciekawszych zjawisk – podkreślała w październiku 2022 roku w rozmowie z Głos24, Agnieszka Malatyńska – rzecznik 6. Edycji Festiwalu materia PRIMA.

Samo wydarzenie zapierało dech w piersiach, a publiczność nagradzała występujących owacjami na stojąco.

Okazuje się, że obrazki zarówno z Wielkiej Parady Smoków, jak i festiwalu Materia Prima mogą być teraz obecne na archiwalnych zdjęciach. Czemu jednak zmiana dyrektora ma oznaczać koniec Wielkiej Parady Smoków, czy festiwalu Materia Prima, które były jednymi z wizytówek placówki? Okazuje się bowiem, że teatr nie będzie już dłużej głównym organizatorem wydarzenia na Wiśle. Wedle doniesień medialnych, za tą decyzją miał stać prezydent Jacek Majchrowski, czego nie zdementowała w rozmowie z Głos24, dyrektor Wydziału Kultury i Dziedzictwa Narodowego UMK - Katarzyna Olesiak. Nie jest tajemnicą, że urzędujący prezydent Krakowa utrzymuje bliskie stosunki z Adolf Weltschekiem. Jacek Majchrowski pojawił się 26 sierpnia na uroczystym pożegnaniu dyrektor placówki i uroczyście podziękował Adolfowi Weltschekowi za wieloletnią służbę dla krakowskiego teatru.

Czy w takim razie zorganizowane przez Teatr Groteska, wydarzenia, nie spełniły oczekiwań włodarza miasta? – Pan Prezydent, w konsultacji z dyrekcją Teatru Groteska, podjął decyzję o powierzeniu organizacji Wielkiego Widowiska Plenerowego na Wiśle, realizowanego dotychczas w ramach Parady Smoków, Krakowskiemu Biuru Festiwalowemu, we współpracy z Teatrem KTO, Teatrem Groteska i innymi instytucjami kultury, w nowej formule, wypracowanej wspólnie z Wydziałem Kultury i Dziedzictwa Narodowego UMK, pod warunkiem, że zostaną zabezpieczone środki na ten cel w budżecie miasta na rok 2024 uchwalany przez Radę Miasta Krakowa – mówi z rozmowie z Głos24, Katarzyna Olesiak, dyrektor Wydziału Kultury i Dziedzictwa Narodowego UMK.

Przypomnijmy, Teatr KTO powstał w 1977 roku, a swoją działalność zainaugurował spektaklem Ogród rozkoszy. Pierwszych dziesięć zamkniętych pokazów obejrzało kilkuset widzów, ponad rok później – niemal 3 tysiące w Krakowie i różnych miastach Polski. Jest organizatorem międzynarodowego ULICA Festival (35 edycji w latach 1988 – 2022), a także realizatorem krakowskich projektów artystycznych – Noc Teatrów (15 edycji w latach 2007-2022) i Noc Poezji (11 edycji w latach 2011-2022). Od 1 stycznia 2005 roku Teatr KTO jest teatrem miejskim, a od 2021 r. dzięki wspólnym wysiłkom Miasta Krakowa, Prezydenta Jacka Majchrowskiego oraz funduszom europejskim posiada swoją siedzibę na krakowskim Podgórzu.

Z kolei Krakowskie Biuro Festiwalowe jest instytucją miejską odpowiedzialną za szereg festiwali i wydarzeń kulturowych, co podkreśla Katarzyna Olesiak. – KBF jest miejską instytucją kultury wyspecjalizowaną w realizacji wielkich festiwali i wydarzeń plenerowych, z odpowiednim zapleczem logistycznym i technicznym, co wpłynie na obniżenie kosztów realizacyjnych widowiska. Natomiast zarówno konkurs na najpiękniejszego smoka, jak i towarzyszące mu wydarzenia, zajęcia i warsztaty edukacyjne i partycypacyjne realizowane we współpracy ze szkołami, przedszkolami, domami i ośrodkami kultury oraz niedzielna parada od Wawelu do Rynku organizowane corocznie w ramach Wielkiej Parady Smoków pozostają przy Teatrze Groteska i będą realizowane w ramach środków przekazanych Teatrowi w formie dotacji podmiotowej – podkreśla.

Pytamy więc, czy mieszkańcy i mieszkanki Krakowa mogą liczyć, że kolejna edycja wydarzenia zostanie w ogóle zorganizowana. – Wielka Parada Smoków przygotowywana przez Teatr Groteska – tak. Natomiast Widowisko Plenerowe na Wiśle pod warunkiem, jak wskazano powyżej, że zostaną zabezpieczone środki na ten cel w budżecie miasta na rok 2024 uchwalanym przez Radę Miasta Krakowa – zaznacza dyrektor Wydziału Kultury i Dziedzictwa Narodowego UMK.

Kraków nie ma pieniędzy

Gorzej wygląda sytuacja w przypadku festiwalu Materia Prima, nad którym zawisły czarne chmury. W przesłanych do naszej redakcji odpowiedziach urzędnicy wskazują, że festiwal był organizowany co prawda przez Teatr Groteska, jednak jego finansowanie było prawie całkowicie po stronie miasta. Jednocześnie słyszymy, że w obecnej sytuacji budżetowej Krakowa, nie jest możliwe znalezienie środków na organizację wydarzenia. – Międzynarodowy Festiwal Formy Materia Prima był dotychczas praktycznie w całości finansowany przez Miasto (w kwocie około 3 mln. zł) i w aktualnej sytuacji budżetowej miasta utrzymanie takiego modelu finansowania festiwalu nie jest możliwe. Organizacja kolejnych edycji Festiwalu będzie uzależniona od pozyskania na jego realizację środków z funduszy zewnętrznych (w co najmniej 80 proc.), tak jak to miało miejsce przy jego pierwszej edycji – komentuje Katarzyna Olesiak.

O komentarz do sprawy poprosiliśmy posłankę Darię Gosek-Popiołek, która jest mocno zaangażowana w sprawę Teatru Groteska. – Z wielką nadzieją patrzę na to, co dzieje się w Teatrze Groteska. Widzę, że zespół zaczyna odżywać. Z dużą przyjemnością spojrzałam na plany repertuarowe, bo są one ambitne, ciekawe i mam nadzieję, że będą realizowane. Bardzo kibicuje zespołowi i teatrowi, ponieważ to my jako widzowie potrzebujemy dobrego teatru lalkowego. Takiego skierowanego do zarówno osób młodych (w tym dzieci), jak i tych starszych. To wstyd, że przez tyle lat Teatr Groteska nie grał pierwszych skrzypiec na teatralnej mapie Polski. Jeżeli chodzi o realizację tych imprez, to pytanie oczywiście trzeba kierować do miasta, w kwestii możliwości ich finansowania. Wiemy, że miasta borykają się obecnie z dużymi brakami, jeśli chodzi o budżet, ale być może jest też tak, że nowa wizja pana dyrektora będzie trochę inna – mówi parlamentarzystka.

Na spółkę Kraków5020 pieniądze są

Nie jest tajemnicą, że tak, jak mówi posłanka Razem, obecnie wiele miast mierzy się z problemami finansowymi. Co ciekawe jednak, w Krakowie miasto znajduje pieniądze na finansowanie spółki Kraków5020, która jest odpowiedzialna za powstanie m.in. drugiej miejskiej telewizji, której jak się utarło mówić w stolicy Małopolski – nikt nie ogląda. Radni co prawda opowiedzieli się za likwidacją miejskiej spółki, jednak prezydent Jacek Majchrowski nie odpuszcza. Niedawno poinformował, że "na razie spółka nie zostanie rozwiązana". – Odnoszę wrażenie, że zacięta obrona spółki Kraków5020 przez Prezydenta Majchrowskiego wynika z chęci zachowania wielu intratnych posad dyrektorskich dla ludzi, którzy od lat są związani z miastem – komentuje całą sprawę miejski radny Krzysztof Kwarciak i dodaje: – Uważam, że całe to Bizancjum należy jak najszybciej zlikwidować.

"Mieszkańcy Krakowa otrzymają bogatą i pełną ofertę kulturalną"

Wróćmy jednak do Teatru Groteska. Krakowscy urzędnicy stanowczo zaprzeczają tezie, że placówka została "odsunięta od dwóch dużych projektów". Jednocześnie wskazują, że zaprezentowany przez nowego dyrektora program jest imponujący i na pewno trafi do mieszkańców Krakowa i nie tylko. – Teatr nie został „odsunięty od dwóch dużych projektów”. Zakres i cele działania Teatru Groteska, jak każdej innej instytucji kultury, określa Statut nadany przez organizatora. Podstawowym celem działalności teatru jest tworzenie i upowszechnianie kultury teatralnej, kształtowanie aspiracji, norm kultury wysokiej i potrzeb w tym zakresie publiczności poprzez wystawianie spektakli teatralnych i widowisk plenerowych, recitali piosenki aktorskiej, organizowanie spotkań autorskich, aktorskich i reżyserskich oraz poprzez inne formy aktywności artystycznej i promocyjnej. Zaproponowany przez Pana dyrektora Karola Suszczyńskiego autorski program realizacji zadań w zakresie bieżącego funkcjonowania i rozwoju Teatru Groteska w Krakowie jest tak imponujący, że mieszkańcy Krakowa i turyści, nie tylko najmłodsi, otrzymają bogatą i pełną ofertę kulturalną – zapewnia w rozmowie z Głos24 dyrektor Wydziału Kultury i Dziedzictwa Narodowego UMK.

Czy nowy dyrektor cieszy się zaufaniem prezydenta?

O obliczu tych wszystkich decyzji, które światło dzienne ujrzały już w pierwszym miesiącu urzędowania dyrektora Suszczyńskiego, wśród wielu zrodziło się pytania, czy prezydent Jacek Majchrowski ma zaufanie do nowego dyrektora teatru? Wszak były to projekty realizowane przez wiele lat, a z planów repertuarowych zniknęły tuż po zmianie na stanowisku dyrektora. W przesłanym do naszej redakcji oświadczeniu Urząd Miasta Krakowa zapewnia, że nie ma mowy o żadnych nieporozumieniach, a prezydent Majchrowski ma pełne zaufanie do nowego dyrektora. – Pan Prezydent Jacek Majchrowski ma zaufanie do Pana Karola Suszczyńskiego, czego najlepszym dowodem jest fakt powołania Go na stanowisko dyrektora Teatru Groteska na najbliższe trzy sezony artystyczne – zapewnia Katarzyna Olesiak.

O swoje odczucia oraz zdanie na temat Wielkiej Parady Smoków i festiwalu Materia Prima poprosiliśmy dyrektora Teatru Groteska, Karola Suszczyńskiego, jednak na chwilę publikacji artykułu, nie otrzymaliśmy żadnej odpowiedzi w tej sprawie.

Czy jeszcze kiedykolwiek będziemy świadkami w Krakowie Wielkiej Parady Smoków i festiwalu Materia Prima? Na to pytanie poznamy odpowiedź zapewne w najbliższych miesiącach.

fot. A. Kaczmarz/Teatr Groteska