Te daty w tym roku będą szczególnie ważne. Wiele związanych jest z Małopolską

W 2025 roku w Polsce będziemy obchodzić liczne okrągłe rocznice, związane z ważnymi postaciami i wydarzeniami historycznymi. To 1000. rocznica koronacji Bolesława Chrobrego, 90. rocznica śmierci Józefa Piłsudskiego, czy 80. rocznica zakończenia II wojny światowej. Wiele z nich związanych jest z historią Małopolski.

Okrągłe rocznice to okazja, aby lepiej poznać historię Polski, wydarzenia, które upamiętniają i postacie, które zapisały się w naszych dziejach. To działacze społeczni i polityczni, czy znani pisarze. Wielu z nich związanych było z Małopolską. Swoje święto będą też obchodzić opozycjoniści w związku z okrągłą rocznicą powstania Solidarności. Przypominamy je.

Wydarzenia historyczne:

1000. rocznica koronacji Bolesława Chrobrego - 18 kwietnia 1025 r..

Koronacja Bolesława Chrobrego w 1025 roku była symbolicznym zwieńczeniem jego rządów i pierwszym krokiem ku umocnieniu Polski jako królestwa. Był to kluczowy moment w procesie budowania autorytetu państwa na arenie międzynarodowej. Jego koronacja podkreślała niezależność Kościoła w Polsce od Niemiec i Rzymu. Obraz przedstawiający uroczystość wykonał Jan Matejko.

W Małopolsce rok 2025 będzie będzie Rokiem 1000-lecia Pierwszej Koronacji Króla Polskiego. Województwo małopolskie włączyło się w ogólnopolskie i regionalne obchody rocznicy tego wydarzenia. Powołany został Małopolski Komitet Honorowy, który będzie koordynował przygotowania do obchodów rocznicy koronacji Bolesława Chrobrego.

500. rocznica hołdu pruskiego - 10 kwietnia 1525 r..

Hołd pruski z 1525 roku to wydarzenie, w którym Albrecht Hohenzollern uznał zwierzchność króla Polski Zygmunta I Starego, co zakończyło istnienie państwa zakonnego. Prusy Książęce stały się pierwszym świeckim księstwem luterańskim w Europie. Wydarzenie zostało upamiętnione na obrazie wykonanym przez wybitnego krakowskiego malarza, Jana Matejkę, stając się symbolem polskiej potęgi w epoce renesansu.

230. rocznica III rozbioru Rzeczypospolitej - 24 października 1795 r.

W 1795 roku III rozbiór Polski doprowadził do całkowitego zniknięcia państwa polskiego z map Europy na 123 lata. Był wynikiem słabości politycznej Rzeczypospolitej i agresywnej polityki sąsiadujących mocarstw: Rosji, Prus i Austrii. Rozbiory pozostawiły trwały ślad w świadomości narodowej, kształtując dążenie do odzyskania niepodległości.

105. rocznica Bitwy Warszawskiej (Cudu nad Wisłą) - 13-25 sierpnia 1920 r..

W 1920 roku Wojsko Polskie odniosło zwycięstwo w Bitwie Warszawskiej, nazywanej Cudem nad Wisłą, zatrzymując pochód Armii Czerwonej na Europę. Było to jedno z najważniejszych wydarzeń wojny polsko-bolszewickiej, które uratowało Polskę i inne kraje przed komunizmem. Decydującą rolę w zwycięstwie odegrały nowatorskie plany Józefa Piłsudskiego i poświęcenie żołnierzy.

80. rocznica zakończenia II wojny światowej - 8 maja 1945 r..

II wojna światowa, zakończona w 1945 roku, była największym konfliktem zbrojnym w dziejach, który pochłonął miliony istnień ludzkich. Polska, jako jedna z pierwszych ofiar wojny, poniosła ogromne straty, zarówno ludzkie, jak i materialne. Po wojnie Polska znalazła się w strefie wpływów ZSRR, co wpłynęło na jej dalszą historię.

Rocznice urodzin i śmierci wybitnych postaci:

160. rocznica urodzin Olgi Boznańskiej - 15 kwietnia 1865 r..

Olga Boznańska (1865–1940) była jedną z najwybitniejszych malarek polskiego modernizmu, specjalizującą się w portretach oraz kompozycjach kwiatowych. Urodziła się w Krakowie w 1865 roku. Miasto to miało ogromny wpływ na jej edukację i twórczość artystyczną. Jej dzieła cechują się subtelnością i wyjątkowym operowaniem światłem oraz kolorem, co wyróżnia je wśród innych twórców epoki. Najbardziej znane prace artystki to "Dziewczynka z chryzantemami" oraz liczne portrety ukazujące psychologiczną głębię przedstawianych postaci.

130. rocznica urodzin Antoniego Słonimskiego - 4 lipca 1975 r..

Antoni Słonimski (1895–1976) był poetą, felietonistą i jednym z czołowych przedstawicieli grupy literackiej Skamander. W swoich tekstach łączył humor, ironię i zaangażowanie społeczne, podejmując tematykę codziennego życia oraz polityki. Był także aktywnym działaczem na rzecz demokracji, a jego felietony w "Wiadomościach Literackich" zapisały się w historii polskiej prasy.

160. rocznica urodzin - 14 października 1865 r. i 100. rocznica śmierci Stefana Żeromskiego - 20 listopada 1925 r..

Stefan Żeromski (1864–1925) to jeden z najwybitniejszych pisarzy polskiego realizmu, autor takich dzieł jak "Ludzie bezdomni" i "Przedwiośnie". Pracował w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie. To miasto miało wpływ na jego zainteresowania kulturalne i literackie. Jego twórczość była silnie zaangażowana społecznie, ukazując problemy ubóstwa, niesprawiedliwości i marzenia o lepszej Polsce. Żeromski jest również autorem "Prawa do życia", manifestu literackiego, w którym podkreślał rolę literatury w kształtowaniu świadomości narodowej.

140. rocznica urodzin gen. Kazimierza Sosnkowskiego - 19 listopada 1885 r..

Kazimierz Sosnkowski (1885–1969) był generałem Wojska Polskiego, bliskim współpracownikiem Józefa Piłsudskiego i jednym z liderów ruchu niepodległościowego. Pełnił kluczową rolę w organizacji Legionów Polskich oraz był współtwórcą planów obronnych II Rzeczypospolitej. Po klęsce kampanii wrześniowej działał na emigracji, pełniąc funkcję Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.

25. rocznica śmierci ks. Józefa Tischnera - 28 czerwca 2000 r..

Ks. Józef Tischner (1931–2000) był wybitnym filozofem, teologiem i publicystą, związanym z nurtami personalizmu i fenomenologii. Urodził się w Starym Sączu w 1931 roku. Był związany z Podhalem, gdzie jako filozof i duchowny propagował idee dialogu i solidarności. Jego "Etyka solidarności" stała się jednym z fundamentów ideowych ruchu Solidarność, nawołując do dialogu i współodpowiedzialności. Tischner pozostawił po sobie bogaty dorobek intelektualny, który inspiruje kolejne pokolenia.

80. rocznica śmierci Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej - 9 lipca 1945 r..

Maria Pawlikowska-Jasnorzewska (1891–1945) była jedną z najwybitniejszych poetek polskiego dwudziestolecia międzywojennego. Urodziła się w Krakowie w 1891 roku, w artystycznej rodzinie Kossaków, która miała duży wpływ na jej literackie zainteresowania. Jej poezja wyróżniała się subtelnym liryzmem, delikatnością oraz bogatą symboliką, szczególnie w utworach poświęconych miłości i naturze. Pawlikowska-Jasnorzewska pisała także dramaty, które w nowatorski sposób poruszały problemy obyczajowe.

100. rocznica śmierci Władysława Stanisława Reymonta - 5 grudnia 1925 r..

Władysław Reymont (1867–1925) był jednym z najwybitniejszych pisarzy polskich i laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za powieść "Chłopi". Choć urodził się w łódzkim regionie, Małopolska (Kraków) była jednym z miejsc, gdzie jego twórczość była szczególnie ceniona i dyskutowana. 15 sierpnia 1925 wziął udział w uroczystościach w Wierzchosławicach, gdzie hołd oddało mu ok. 15 tys. chłopów przybyłych z całej Polski. Jego twórczość realistycznie ukazuje życie polskiej wsi oraz przemiany społeczne, które miały miejsce na przełomie XIX i XX wieku. Reymont zasłynął także jako autor "Ziemi obiecanej", powieści o industrializacji i konflikcie wartości. 13 listopada 1924 r. otrzymał literacką Nagrodę Nobla, ale nie zdążył jej odebrać z uwagi na zły stan zdrowia.

90. rocznica śmierci Józefa Piłsudskiego - 12 maja 1935 r..

Józef Piłsudski, ojciec polskiej niepodległości, był kluczową postacią w walce o odrodzenie państwa polskiego po 123 latach zaborów. Jego działania przyczyniły się do zwycięstwa w wojnie polsko-bolszewickiej, co umocniło pozycję Polski na arenie międzynarodowej. Piłsudski był także orędownikiem modernizacji kraju i budowy silnej armii.: Marszałek Polski, twórca niepodległego państwa polskiego po I wojnie światowej.

Józef Piłsudski miał wiele znaczących związków z Krakowem i Małopolską, które odegrały istotną rolę w jego działalności politycznej i wojskowej:

Początek działalności niepodległościowej

• Kraków był ważnym ośrodkiem dla ruchu niepodległościowego, a Piłsudski, jako przywódca Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS), często odwiedzał miasto, organizując tam działalność konspiracyjną. W Krakowie spotykał się z innymi działaczami, by koordynować działania zmierzające do odzyskania niepodległości.

Legiony Polskie

• W Małopolsce, w szczególności w Krakowie, Piłsudski organizował Pierwszą Kompanię Kadrową, która wyruszyła z Oleandrów w sierpniu 1914 roku, rozpoczynając walkę o wolność Polski. Kraków stał się bazą logistyczną i miejscem rekrutacji dla Legionów Polskich.

Symboliczne wydarzenia w Krakowie

• Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, Kraków stał się miejscem wielu symbolicznych wydarzeń związanych z Piłsudskim. To tutaj w 1916 roku, na Wawelu, odbyły się uroczystości związane z rocznicą powstania styczniowego, w których brał udział Piłsudski, podkreślając swoje przywiązanie do tradycji niepodległościowych.

Pogrzeb i spoczynek na Wawelu

• Po śmierci Piłsudskiego w 1935 roku, jego ciało zostało pochowane na Wawelu, w Krypcie pod Wieżą Srebrnych Dzwonów. Decyzja ta miała symboliczne znaczenie, podkreślając jego rolę jako jednego z najwybitniejszych przywódców w historii Polski. Jego serce zostało złożone w Wilnie, co dodatkowo wyrażało jego więź z innymi regionami Polski.

Kraków i Małopolska były więc nie tylko miejscem działalności politycznej Piłsudskiego, ale również przestrzenią, w której budował swoją legendę jako lidera walki o niepodległość.

Inne ważne rocznice:

• 70. rocznica powstania Układu Warszawskiego - 14 maja 1955 roku. W 1955 roku podpisano porozumienie o utworzeniu sojuszu wojskowego państw bloku wschodniego pod przewodnictwem ZSRR. Dokument podpisano w Warszawie, a oficjalna nazwa tego sojuszu to Układ o Przyjaźni, Współpracy i Pomocy Wzajemnej. Układ miał na celu militarne i polityczne zbliżenie krajów bloku wschodniego jako odpowiedź na powstanie NATO:
• 45. rocznica powstania NSZZ "Solidarność" - 17 września 1980 roku.  W 1980 roku zarejestrowano Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność", który odegrał kluczową rolę w obaleniu komunizmu w Polsce. NSZZ „Solidarność” powstał formalnie 17 września 1980 roku podczas spotkania przedstawicieli komitetów strajkowych w Gdańsku. Było to konsekwencją porozumień sierpniowych, które zakończyły falę strajków w Polsce i umożliwiły legalizację niezależnych związków zawodowych. "Solidarność" szybko stała się jednym z najważniejszych ruchów społecznych w Polsce, odgrywając kluczową rolę w walce o demokratyzację kraju.

Te rocznice stanowią okazję do refleksji nad historią Polski i uczczenia pamięci osób oraz wydarzeń, które miały znaczący wpływ na kształtowanie się narodu i państwa polskiego.

fot. domena publiczna